Pytania i odpowiedzi dotyczące udzielania kredytów z dopłatą w ramach programu Rodzina na swoim
Czy istnieje możliwość zaciągnięcia kredytu preferencyjnego na warunkach ustawy przez osobę samotną stanowiącą rodzinę zastępczą dla dziecka?
Zgodnie w art. 3 ust. 1 ustawy o finansowym wsparciu rodzin w nabywaniu własnego mieszkania dopłaty mogą być stosowane, jeżeli kredyt preferencyjny został udzielony na podstawie umowy zawartej z instytucją ustawowo upoważnioną do udzielania kredytów m.in. przez osobę samotnie wychowującą przynajmniej jedno dziecko, przy czym ustawodawca określa pewne warunki, jakie dziecko to powinno spełniać, aby osoba samotna mogła stać się podmiotem kredytu preferencyjnego. Ustawodawca wskazuje więc, że może to być:
- małoletnie dziecko,
- dziecko, bez względu na jego wiek, na które, zgodnie z ustawą z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992), jest pobierany zasiłek pielęgnacyjny,
- dziecko do ukończenia przez nie 25 roku życia, uczące się w szkołach, w zakładach kształcenia nauczycieli oraz kolegiach pracowników służb społecznych, o których mowa w ustawie z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.), a także w szkołach wyższych w rozumieniu ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 164, poz. 1365, z późn. zm.), oraz szkołach wyższych i wyższych seminariach duchownych, prowadzonych przez Kościół Katolicki, inne kościoły i związki wyznaniowe na podstawie przepisów o stosunku państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej oraz przepisów o stosunku państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych.
Określając definicję osoby samotnie wychowującej dziecko ustawodawca odwołał się do przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.). Zgodnie z art. 6 ust. 5 tej ustawy za osobę samotnie wychowującą dzieci uważa się "jednego z rodziców albo opiekuna prawnego, jeżeli osoba ta jest panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem albo osobą, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów. Za osobę samotnie wychowującą dzieci uważa się również osobę pozostającą w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności".
Ustawodawca nie określa natomiast jakichś szczególnych warunków, jakie miałaby spełniać osoba samotnie wychowująca dziecko/dzieci, aby mogła skorzystać z kredytu preferencyjnego. Należy także zwrócić uwagę, iż ustawodawca nie wprowadził wykluczenia osób samotnie wychowujących dziecko/dzieci na podstawie tytułów prawnych wynikających z przepisów ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. Nr 64, poz. 593) - nie wyklucza więc osób samotnie wychowujących dziecko/dzieci pełniących dla nich funkcje rodziny zastępczej.
Ponadto ustawodawca określając podmioty finansowego wsparcia udzielanego na warunkach ustawy o finansowym wsparciu rodzin w nabywaniu własnego mieszkania, nie odwołuje się do pojęcia rodziny, wskazując jedynie osoby, które przy spełnieniu warunków ustawowych mogą z takiego wsparcia skorzystać. Wydaje się więc, że z punktu widzenia ustawy o finansowym wsparciu rodzin w nabywaniu własnego mieszkania, przesłanką istotną dla uzyskania uprawnienia do dopłat jest w przypadku osoby samotnej z jednej strony fakt wychowywania dziecka, a z drugiej jego wiek, ewentualne uprawnienie do pobierania zasiłku pielęgnacyjnego (niezależnie od wieku dziecka) lub fakt kształcenia się (gdy chodzi o dziecko do lat 25).
Przepisy ustawy o pomocy społecznej nie definiują pojęcia "rodzina zastępcza", wskazują natomiast podmioty, które mogą zapewnić opiekę i wychowanie w rodzinie zastępczej dla dzieci pozbawionych całkowicie lub częściowo opieki rodzicielskiej. Zgodnie z art. 73 ust. 1 pełnienie funkcji rodziny zastępczej może być powierzone małżonkom lub osobie niepozostającej w związku małżeńskim, jeżeli osoby te spełniają określone ustawowo warunki. Przepisy ustawy o pomocy społecznej nie stoją więc w sprzeczności z przepisami ustawy o finansowym wsparciu rodzin w nabywaniu własnego mieszkania w zakresie wskazującym podmioty umowy o kredyt preferencyjny, a w szczególności z definicją osoby samotnie wychowującej dziecko/dzieci przyjętą na potrzeby stosowania w ustawie o finansowym wsparciu rodzin w nabywaniu własnego mieszkania.
Jeżeli więc osoba samotna sprawuje - stosownie do przepisów ustawy o pomocy społecznej - obowiązek opieki nad dzieckiem i jego wychowania na podstawie orzeczenia sądu (art. 72 ust. 6 ustawy) czy też umowy cywilnoprawnej (art. 72 ust. 7 ustawy) należy uznać, że niewątpliwie samotnie wychowuje to dziecko, a zatem przy założeniu spełnienia innych warunków ustawy o finansowym wsparciu rodzin w nabywaniu własnego mieszkania, może stać się stroną umowy kredytu preferencyjnego i skorzystać z dopłat do jego oprocentowania. Możliwe jest zatem do przyjęcia stwierdzenie, że osoba samotnie wychowująca dziecko/dzieci pełniąca dla tych dzieci funkcję rodziny zastępczej może ubiegać się o kredyt preferencyjny, o ile posiada prawo do jego wychowywania nawet, jeżeli jest to prawo uzyskane na podstawie orzeczenia sądu czy umowy cywilnoprawnej. Nie można bowiem stosować interpretacji rozszerzającej zapisu art. 3 ust. 1 ustawy o finansowym wsparciu rodzin w nabywaniu własnego mieszkania, zmierzającej do ograniczenia katalogu osób uznawanych za osobę samotnie wychowującą przynajmniej jedno dziecko, skoro sam ustawodawca takiego zastrzeżenia nie uczynił.
Przedstawiając powyższe wyjaśnienia Ministerstwo Budownictwa wyraża pogląd, iż przepisy ustawy o finansowym wsparciu rodzin w nabywaniu własnego mieszkania nie wykluczają możliwości zawarcia umowy kredytu preferencyjnego i skorzystania z dopłat do jego oprocentowania przez osobę samotnie wychowującą dziecko/dzieci pełniącą dla tego dziecka lub dzieci funkcję rodziny zastępczej w oparciu o postanowienia ustawy o pomocy społecznej, jeżeli osoba ta spełnia wszystkie warunki określone w ustawie o finansowym wsparciu rodzin w nabywaniu własnego mieszkania.
